Khung pháp lý mới: Rào vốn, rào sở hữu với sàn tài sản số
Báo cáo Thị trường Crypto Việt Nam 2025 do quỹ đầu tư mạo hiểm Kyros Ventures thực hiện cho biết, quá trình xây dựng khung pháp lý cho tài sản mã hóa tại Việt Nam được chia thành hai giai đoạn. Giai đoạn đầu, từ năm 2017 đến năm 2021, tập trung vào nghiên cứu công nghệ, thử nghiệm và kiểm soát rủi ro, với mục tiêu theo dõi tác động và nhận diện rủi ro, chưa đặt trọng tâm vào việc hình thành một thị trường được công nhận chính thức.
Từ năm 2022, công việc chuyển dần sang thiết kế khung pháp lý và xây dựng nền tảng cho ngành công nghiệp công nghệ số. Đến năm 2025, các chỉ đạo, dự thảo và văn bản điều hành ở cấp trung ương liên quan đến tài sản mã hóa bắt đầu xuất hiện với tần suất dày hơn. Trong bức tranh này, Luật Công nghiệp Công nghệ số và Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP được nêu là hai văn bản pháp lý trọng tâm.
Luật Công nghiệp Công nghệ số đưa tài sản mã hóa vào phạm vi điều chỉnh chung, đặt ra các quy định quản lý mang tính hệ thống, trong khi Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP được sử dụng để triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa, qua đó thiết lập cơ chế sàn tài sản số nội địa trong giai đoạn thí điểm, đồng thời định hướng phân loại tài sản mã hóa theo tính chất và mức độ rủi ro.
Báo cáo dẫn số liệu của Chainalysis cho biết, khối lượng giao dịch on-chain tại Việt Nam trong giai đoạn từ tháng 7/2024 đến tháng 6/2025 ước đạt khoảng 220–230 tỷ USD, tăng khoảng 55% so với cùng kỳ năm trước. Các con số này được đặt song song với tiến trình hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động giao dịch tài sản số của nhà đầu tư trong nước.
Về phía cơ quan quản lý, Bộ Tài chính đã báo cáo Chính phủ về khung pháp lý cho tiền số, trong đó có nội dung thí điểm sàn giao dịch tiền số trong phạm vi giám sát trong nước. Bộ đồng thời công bố dự thảo sửa đổi các nghị định liên quan đến tài sản mã hóa và phối hợp với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước lấy ý kiến về dự thảo xử phạt vi phạm. Ở cấp lập pháp, Quốc hội thông qua Luật Công nghiệp Công nghệ số với các quy định về kiểm soát tài sản mã hóa, còn Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP được ban hành để triển khai mô hình sàn tài sản số thí điểm. Báo cáo cũng ghi nhận các biên bản ghi nhớ (MoU) giữa Bybit, Binance và các Trung tâm Tài chính Quốc tế tại Đà Nẵng và TP.HCM.
Theo Kyros Ventures, Việt Nam đang ưu tiên thiết kế thị trường tài sản số dựa trên các điều kiện về vốn và cơ cấu sở hữu ngay từ khâu cấp phép, thay vì chỉ dựa vào tiêu chuẩn vận hành và giám sát thường xuyên như tại một số thị trường khác. Mọi pháp nhân xin phép vận hành sàn tài sản số đều phải có sự tham gia của cổ đông trong nước có tiềm lực tài chính, thuộc phạm vi giám sát của hệ thống tài chính hiện hành.
Khung yêu cầu đối với sàn tài sản số trong nước được trình bày theo ba nhóm chính: điều kiện vốn và cơ cấu cổ đông, yêu cầu tuân thủ và cách thức vận hành. Về vốn, sàn phải có vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỷ đồng. Trong tổng vốn điều lệ, ít nhất 65% phải do các tổ chức trong nước nắm giữ, trong đó tối thiểu 35% phải thuộc về ít nhất hai tổ chức thuộc các nhóm ngân hàng, công ty chứng khoán, quỹ đầu tư, doanh nghiệp bảo hiểm hoặc doanh nghiệp công nghệ. Tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài không được vượt quá 49% vốn điều lệ.
Về tuân thủ, báo cáo nhấn mạnh nghĩa vụ phòng chống rửa tiền, bảo đảm an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu trong hoạt động của sàn tài sản số. Toàn bộ giao dịch tài sản mã hóa trên sàn được thực hiện bằng đồng Việt Nam, nhằm gắn thị trường này với hệ thống thanh toán nội địa. Mọi đợt phát hành hoặc chào bán tài sản mã hóa đều phải thông qua đơn vị được Bộ Tài chính cấp phép và đi kèm bản cáo bạch đầy đủ.
Kyros Ventures nhận định, việc gắn điều kiện cấp phép với ngưỡng vốn tối thiểu và yêu cầu có tổ chức tài chính hoặc công nghệ trong nước tham gia cổ đông khiến các pháp nhân xin lập sàn đều phải kết nối với khu vực tài chính truyền thống. Từ đó hình thành một lớp cổ đông xuất phát từ hệ thống ngân hàng, chứng khoán, quỹ và doanh nghiệp công nghệ, đóng vai trò nền tảng trong cấu trúc sở hữu của sàn tài sản số.
Bản đồ cổ đông: ngân hàng và công ty chứng khoán xuất hiện ở đâu?
Theo Kyros Ventures, tính đến ngày 17/11/2025, danh sách các doanh nghiệp dự kiến tham gia thị trường tài sản số trong nước gồm nhiều pháp nhân có quy mô vốn đa dạng, từ vài tỷ đồng đến hàng chục nghìn tỷ đồng, phản ánh sự mở rộng nhanh chóng của hệ sinh thái tài chính số.
Nhóm doanh nghiệp quy mô vốn lớn nhất là CTCP Sàn giao dịch tài sản số Vimexchange với vốn điều lệ 10.000 tỷ đồng. Cơ cấu cổ đông gồm CTCP Dược phẩm Vimedimex (50%), Vimedimex 2 (15%), Công ty TNHH Bảo Tín Mạnh Hải (10%), CTCP Chứng khoán Hòa Bình (HNX: HBS) (2%) và các cổ đông khác (23%).
CTCP Sàn giao dịch tài sản mã hóa VIX (VIXEX) có vốn điều lệ 1.000 tỷ đồng, trong đó CTCP Chứng khoán VIX (HoSE: VIX) là cổ đông tổ chức tài chính liên quan. Cơ cấu sở hữu gồm Chứng khoán VIX (15%), CTCP FTG Việt Nam (64,5%) và CTCP Truyền thông – Máy tính – Điều khiển 3C (20,5%).
SSID có vốn điều lệ 1.000 tỷ đồng, với CTCP Chứng khoán SSI (HoSE: SSI) là cổ đông tổ chức tài chính liên quan, song cơ cấu cổ đông chi tiết hiện chưa được công bố.
CTCP Sàn giao dịch tài sản mã hóa HD (HDEX) sở hữu vốn điều lệ 200 tỷ đồng, với CTCP Chứng khoán HD (OTC: HDBS) là cổ đông tổ chức tài chính liên quan. Cơ cấu cổ đông gồm Chứng khoán HD (15%), Galaxy Pay (10%) và Galaxy Technology Services (75%).
CTCP Công nghệ Tài sản số Tiên Phong có vốn điều lệ 120 tỷ đồng, CTCP Chứng khoán Tiên Phong (HoSE: ORS) là cổ đông tổ chức tài chính liên quan. Cơ cấu sở hữu gồm Chứng khoán Tiên Phong (10%), ông Nguyễn Hồng Quân (74,3%), CTCP Quản lý quỹ Việt Cát (1%) và các cổ đông khác (24,7%).
CTCP Sàn giao dịch tài sản mã hóa Techcom (TCEX) có vốn điều lệ 101 tỷ đồng, với CTCP Chứng khoán Kỹ Thương (HoSE: TCX) là cổ đông tổ chức tài chính liên quan, song chưa công bố cơ cấu sở hữu chi tiết.
CTCP Dịch vụ Tài sản mã hóa Dolphinex có vốn điều lệ 50 tỷ đồng, tuy nhiên chưa có thông tin về cổ đông tổ chức tài chính liên quan.
CTCP Sàn giao dịch tài sản mã hóa Việt Nam Thịnh Vượng (CAEX) sở hữu vốn điều lệ 25 tỷ đồng, trong đó CTCP Chứng khoán VPBank (OTC: VPBankS) là cổ đông tổ chức tài chính liên quan. Cơ cấu cổ đông gồm VPBankS (11%), Công ty TNHH Đầu tư Future Land (39%) và CTCP Lynkid (50%).
CTCP Sàn giao dịch tài sản mã hóa Lộc Phát Việt Nam (LPEX) có vốn điều lệ 6,8 tỷ đồng, Ngân hàng TMCP Lộc Phát Việt Nam (HoSE: LPB) là cổ đông tổ chức tài chính liên quan. Cơ cấu sở hữu gồm ông Dương Văn Quyết (40%), bà Nguyễn Thị Bích Ngọc (30%) và ông Vũ Phát Đạt (30%).
CTCP Sàn giao dịch Tài sản số DNEX có vốn điều lệ 2 tỷ đồng, cơ cấu cổ đông gồm CTCP Quản lý quỹ Fundgo (30%), CTCP Trustpay (30%) và CTCP Công nghệ Quản lý Tài sản số (40%).
Ngoài ra, báo cáo cũng ghi nhận biên bản ghi nhớ (MoU) giữa Ngân hàng TMCP Quân đội (MBBank) và Dunamu (Hàn Quốc) – đơn vị vận hành sàn Upbit – về kế hoạch hợp tác trong lĩnh vực tài sản số.
CBDC, Mobile Money, IFC và RWA: các lớp hạ tầng bao quanh sàn tài sản số
Báo cáo của Kyros Ventures cũng ghi nhận một số bước tiến khác trong hệ sinh thái tài chính số tại Việt Nam, diễn ra song song với tiến trình thí điểm sàn giao dịch tài sản số. Viettel Digital hiện được Ngân hàng Nhà nước giao nhiệm vụ tham gia nghiên cứu phát triển tiền kỹ thuật số ngân hàng trung ương (CBDC).
Đồng thời, ba doanh nghiệp viễn thông lớn gồm Viettel, VNPT và MobiFone được phép thí điểm dịch vụ Mobile Money, cho phép người dùng sử dụng tài khoản viễn thông để thanh toán hàng hóa, dịch vụ giá trị nhỏ. Song song đó, Nhà nước đang xây dựng hành lang pháp lý cho các sàn giao dịch điện tử về bất động sản, vàng và cá cược hợp pháp.
Về hạ tầng tài chính, Nghị quyết số 222/2025/QH15 cùng các chỉ đạo liên quan đặt mục tiêu hình thành hai Trung tâm Tài chính Quốc tế (IFC) tại Đà Nẵng và TP.HCM. Tại Đà Nẵng, địa phương đã thành lập Hội đồng tư vấn xây dựng Trung tâm Tài chính Quốc tế (IFC) và cho phép triển khai thử nghiệm giao dịch tiền mã hóa trong phạm vi trung tâm này.
Trong khi đó, tại TP.HCM, tòa tháp Saigon Marina IFC đã được khánh thành, đánh dấu bước khởi đầu cho chuỗi hoạt động đối thoại và tọa đàm quốc tế nhằm xây dựng khung chính sách và cơ chế thu hút đầu tư cho trung tâm tài chính thành phố.
Ở góc độ doanh nghiệp và cộng đồng, báo cáo ghi nhận một số diễn biến đáng chú ý sau khi Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP chính thức có hiệu lực. Trong giai đoạn được đề cập, hoạt động trong các mảng sàn giao dịch tập trung, dự án hạ tầng và nền tảng Layer-1 có xu hướng gia tăng, trong khi các lĩnh vực ứng dụng Web3 như DeFi, DEX và ví điện tử lại ghi nhận sự chững lại. Một số dự án DeFi tại Việt Nam đã tạm dừng cung cấp dịch vụ cho người dùng trong nước, chờ hướng dẫn cụ thể hơn từ cơ quan quản lý.
Báo cáo cũng cho biết, lĩnh vực token hóa tài sản thực (Real World Assets – RWA) tại Việt Nam hiện chưa được triển khai rộng rãi do còn nhiều vướng mắc pháp lý. Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP được xem là cơ sở pháp lý quan trọng, đặt nền tảng cho việc token hóa các tài sản thực như bất động sản, chứng chỉ quỹ và vàng, nhằm hướng tới khả năng niêm yết và giao dịch trên các sàn thí điểm. Tuy nhiên, việc thiếu các văn bản hướng dẫn chi tiết được nêu là nguyên nhân chính khiến hoạt động RWA chưa thể mở rộng quy mô.
