Biểu tình bùng nổ ở Indonesia: Từ cái chết của tài xế xe ôm đến cú sốc kinh tế

Vào cuối tháng 8/2025, Indonesia – nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á – đã chao đảo vì làn sóng biểu tình bạo lực. Ngòi nổ là cái chết của Affan Kurniawan, một tài xế xe ôm công nghệ 21 tuổi, bị xe cảnh sát cán qua tại Jakarta.

Vào đêm 28/8, Affan Kurniawan đánh rơi điện thoại và cúi xuống nhặt. Đúng lúc ấy, một chiếc xe cảnh sát bọc thép lao tới, kẹp chặt anh dưới bánh trước. Khi đám đông tràn đến, chiếc xe được cho là đã nhấn ga, cán qua người anh. Affan được đưa vào bệnh viện nhưng đã tử vong.

Hình ảnh cái chết thương tâm của Affan nhanh chóng lan truyền trên mạng xã hội, biến phẫn nộ tích tụ từ lâu thành ngọn lửa bất ổn lan rộng khắp đất nước.

Xã hội phẫn nộ, kinh tế chao đảo

Biểu tình nhanh chóng vượt khỏi phạm vi một vụ tai nạn. Từ Jakarta, làn sóng lan sang hàng chục thành phố lớn, biến thành các cuộc bạo động, cướp phá và hỏa hoạn, khiến ít nhất 4 người thiệt mạng và hàng trăm người bị thương.

Nhà riêng của Bộ trưởng Tài chính Sri Mulyani Indrawati và một số nghị sĩ bị cướp phá. Những kẻ quá khích đã cướp đi nhiều tài sản giá trị, bao gồm cả bồn tắm, túi xách Louis Vuitton, Hermès và thậm chí cả búp bê Labubu.

Thị trường tài chính lập tức phản ứng tiêu cực:

• Chỉ số chứng khoán Jakarta Composite giảm mạnh 2–3,6% chỉ trong vài phiên, mức giảm tồi tệ nhất trong nhiều tháng.
  

• Đồng rupiah rơi xuống quanh mức 16.475 IDR/USD, có thời điểm chạm mức thấp nhất trong gần một tháng.
  

• Lợi suất trái phiếu chính phủ tăng lên 6,4%, phản ánh lo ngại rủi ro tài chính và chính trị của nhà đầu tư.

Sự bất ổn xã hội không còn là vấn đề đường phố, mà đã trực tiếp kéo nền kinh tế vào vòng xoáy bất định, khiến các nhà đầu tư trong và ngoài nước lo ngại.

Đọc thêm: Trump cân nhắc kế hoạch Gaza hậu chiến với ý tưởng “token hóa đất đai”

Gốc rễ sâu xa: Bất bình đẳng và niềm tin lung lay

Vì sao cái chết của một tài xế xe ôm lại có thể châm ngòi cho khủng hoảng xã hội lớn đến vậy?

• Bất bình đẳng kéo dài: 50 người giàu nhất Indonesia nắm giữ tài sản tương đương 50 triệu người dân. Trong khi đó, hàng triệu lao động, đặc biệt là tài xế công nghệ, phải dành gần như toàn bộ thu nhập để trang trải chi phí sinh hoạt.
  

• Chính sách dân túy nhưng thiếu bền vững: Các gói hỗ trợ như bữa trưa và khám sức khỏe miễn phí từng giúp Tổng thống Prabowo đạt tỷ lệ ủng hộ trên 80%. Nhưng với giá xăng, lương thực và thất nghiệp tăng, "suất ăn miễn phí" không đủ để giải tỏa bức xúc thực tế.
  

• Ngành sản xuất sa sút: Chỉ riêng 6 tháng đầu năm 2025, hơn 42.000 công nhân bị sa thải, cao hơn 32% so với cùng kỳ. Lực lượng lao động mất việc này đã tham gia và làm bùng phát các cuộc xuống đường.
  

Câu hỏi đặt ra: Liệu sự phẫn nộ xã hội có chỉ là bột phát, hay là dấu hiệu của một khủng hoảng niềm tin sâu rộng vào hệ thống chính trị – kinh tế Indonesia?

Thách thức cho Tổng thống Prabowo

Trước tình hình đó, Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto đã phải hủy chuyến công du Trung Quốc và triệu tập nội các khẩn cấp. Trong bài phát biểu trên truyền hình ngày 31/8, ông tuyên bố bãi bỏ khoản trợ cấp "khủng" dành cho nghị sĩ – vốn là ngòi nổ của biểu tình – đồng thời yêu cầu cảnh sát và quân đội cứng rắn với các hành vi vi phạm pháp luật.

“Tôi kêu gọi toàn thể người dân tin tưởng chính phủ và giữ bình tĩnh. Chính phủ dưới sự lãnh đạo của tôi quyết tâm luôn đấu tranh vì lợi ích của nhân dân, bao gồm cả những người dễ bị tổn thương và thiệt thòi nhất”, ông Prabowo nhấn mạnh.

Sức ép đang dồn dập: Chỉ số chứng khoán chuẩn của Indonesia giảm tới 3,6% trong ngày 1/9, ghi nhận mức giảm mạnh nhất trong gần 5 tháng. Lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm tăng lên 6,4%, cao nhất trong 3 tuần. Đồng rupiah giữ ổn định nhờ sự can thiệp liên tục của ngân hàng trung ương.

Góc nhìn quốc tế: Rủi ro lan rộng?

Từ góc độ quốc tế, những biến động gần đây ở Indonesia đang gây ra nhiều lo ngại về nguy cơ rủi ro lan rộng. Indonesia từng được xem là hình mẫu tăng trưởng và là một trong 10 nền kinh tế lớn nhất thế giới tính theo GDP PPP. Tuy nhiên, một loạt biến cố bất ổn xã hội đã làm dấy lên những nghi vấn lớn: liệu Indonesia có thể giữ vững vị thế "ngôi sao đang lên" ở Đông Nam Á, hay sẽ bị cuốn vào vòng xoáy của khủng hoảng kinh tế-xã hội?

Niềm tin của giới đầu tư quốc tế vào quốc gia này cũng đang lung lay. Hình ảnh một nền kinh tế năng động và ổn định đã bị lu mờ bởi những cuộc bạo loạn đường phố, làm xói mòn sự tin tưởng của các nhà đầu tư. Hậu quả là, nếu đồng rupiah tiếp tục mất giá, điều này có thể gây ra hiệu ứng domino, ảnh hưởng tiêu cực đến dòng vốn FDI và các dự án công nghệ xanh – những động lực quan trọng cho sự phát triển dài hạn của Indonesia.

Đọc thêm: Nhà đầu tư Hàn Quốc bán tháo Tesla, rót mạnh vào cổ phiếu crypto

Kết luận

Từ một vụ tai nạn cá nhân, Indonesia đang chứng kiến cơn địa chấn xã hội làm lung lay niềm tin vào nền kinh tế. Bất ổn hiện nay không chỉ phản ánh sự phẫn nộ tức thời, mà còn cho thấy những mâu thuẫn tích tụ lâu dài: bất bình đẳng, thất nghiệp, và chính sách thiếu nhất quán.

Indonesia đứng trước ngã rẽ: hoặc cải cách thực chất để xây dựng niềm tin mới, hoặc tiếp tục đối diện nguy cơ biến thành một “khủng hoảng kép chính trị – kinh tế” trong thập kỷ tới.