ETF staking: Khi TradFi chính thức bước vào “vùng lõi” của DeFi

Staking từng là khái niệm gắn liền với DeFi – nơi nhà đầu tư trực tiếp khóa tài sản, vận hành hoặc ủy quyền cho validator để đổi lấy phần thưởng từ giao thức blockchain. Nhưng đến năm 2025, staking đã bước sang một giai đoạn hoàn toàn mới, khi được “đóng gói” trong các quỹ ETF, trở thành sản phẩm đầu tư quen thuộc với giới tài chính truyền thống.

ETF staking – sự kết hợp giữa cấu trúc quỹ ETF và cơ chế staking của các blockchain proof-of-stake như Ethereum hay Solana – cho phép nhà đầu tư vừa tiếp cận biến động giá tài sản số, vừa hưởng lợi suất từ staking mà không cần quản lý ví, private key hay hạ tầng kỹ thuật. Đây chính là điểm khiến staking lần đầu tiên trở nên “dễ tiêu hóa” với các tổ chức TradFi.

Sự chuyển dịch này diễn ra trong bối cảnh các ETF Bitcoin giao ngay tại Mỹ đã đạt khối lượng giao dịch lũy kế khoảng 880 tỷ USD tính đến tháng 11/2025, còn tổng tài sản quản lý vượt xa 140 tỷ USD. Khi Bitcoin đã hoàn thành vai trò mở đường, sự chú ý của thị trường bắt đầu dồn sang các tài sản có khả năng tạo lợi suất nội sinh – thứ mà Bitcoin không thể cung cấp.

Cú hích từ khung pháp lý Mỹ

Năm 2025 được xem là bước ngoặt của ETF staking, phần lớn nhờ thay đổi chính sách tại Mỹ. Đáng chú ý nhất là việc Sở Thuế vụ Mỹ (IRS) ban hành Revenue Procedure 2025-31 vào tháng 11, thiết lập “safe harbor” cho các quỹ trust staking tài sản số. Quy định này cho phép quỹ phân phối phần thưởng staking mà không vướng rủi ro thuế phát sinh ngoài dự kiến – một rào cản lớn từng khiến nhiều tổ chức đứng ngoài.

Song song, Ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC) cũng điều chỉnh cách tiếp cận, khi thừa nhận hoạt động staking ở cấp độ giao thức không mặc nhiên bị xem là chào bán chứng khoán. Dù đây chưa phải chính sách chính thức, nhưng đủ để mở đường cho làn sóng ETF staking tại Mỹ, đặc biệt với Ethereum và Solana.

Theo các thống kê quốc tế, đến cuối năm 2025, khoảng 30 quốc gia – chiếm gần 70% mức độ tiếp xúc crypto toàn cầu – đã ban hành hoặc sửa đổi khung pháp lý theo hướng ủng hộ staking, trong đó Mỹ nổi lên như thị trường trung tâm nhờ quy mô ETF spot.

Thị trường Châu Á cở mở hơn khi Hồng Kông phê duyệt Staking ETF. Đây là ETF spot đầu tiên ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương được phê duyệt staking ETH vào ngày 25/04/2025

Ethereum: từ “tài sản công nghệ” sang công cụ tạo thu nhập

Ethereum là chiến trường đầu tiên của ETF staking. Từ tháng 10/2025, Grayscale đã kích hoạt staking cho các quỹ Ethereum Trust ETF và Ethereum Mini Trust ETF, cho phép phần thưởng staking được phản ánh trực tiếp vào giá trị quỹ. Trước đó một tháng, REX-Osprey ra mắt ESK – quỹ Ethereum đầu tiên phân phối phần thưởng staking định kỳ hàng tháng, đưa khái niệm “thu nhập từ crypto” vào khung ETF một cách rõ ràng.

Trái ngược xu hướng này, BlackRock đến tháng 12/2025 vẫn chọn cách đứng ngoài mảng staking Ethereum, tiếp tục tập trung vào các sản phẩm bảo thủ hơn. Điều này cho thấy ngay cả trong TradFi, khẩu vị rủi ro đối với staking vẫn còn sự phân hóa.

Tuy vậy, dòng tiền đã phản ánh kỳ vọng của thị trường. Trong quý III/2025, các ETF Ethereum ghi nhận dòng vốn vào cao gấp khoảng ba lần Bitcoin, được hỗ trợ bởi các nâng cấp kỹ thuật như Pectra giúp giảm chi phí staking tới 40% và đưa lợi suất ETH dao động quanh mức 3–4% mỗi năm. Ở Canada, quỹ 3iQ Ether Staking ETF cũng duy trì nhu cầu ổn định, cho thấy mô hình này không chỉ là thử nghiệm cục bộ tại Mỹ.

Solana: staking là “mặc định”, không phải tùy chọn

Nếu Ethereum phải mất thời gian để tích hợp staking vào ETF, thì với Solana, đây gần như là điều hiển nhiên ngay từ đầu. REX-Osprey đã ra mắt quỹ Solana + Staking ETF (SSK) từ tháng 7/2025, tiếp đó Bitwise niêm yết BSOL trên NYSE vào tháng 10 với mức phí quản lý 0,20%.

Tại Mỹ, ước tính có từ 11 đến 16 quỹ Solana ETF được đề xuất hoặc niêm yết, phần lớn đều tích hợp staking ngay từ hồ sơ ban đầu. Phần thưởng staking của Solana được cấu trúc tương tự cổ tức, giúp các quỹ này nhanh chóng được định vị như sản phẩm tạo thu nhập thụ động – một đặc điểm hấp dẫn với nhà đầu tư tổ chức.

Lợi suất – nhưng không phải “miễn rủi ro”

ETF staking mang lại một tầng lợi nhuận mới cho nhà đầu tư, với APY khoảng 3–4% đối với Ethereum và cao hơn với Solana, bổ sung vào lợi nhuận từ biến động giá. Với nhiều tổ chức, đây là mức lợi suất đủ hấp dẫn khi đặt cạnh các chương trình cho vay vàng hoặc sản phẩm phòng thủ khác trong TradFi.

Tuy nhiên, staking không loại bỏ rủi ro. Biến động giá crypto vẫn là yếu tố chi phối chính. Ngoài ra còn có rủi ro slashing nếu validator gặp sự cố, rủi ro thanh khoản do thời gian khóa vốn, cũng như nguy cơ an ninh từ hệ thống lưu ký và vận hành. Phí quản lý của ETF staking thường cao hơn ETF spot thông thường, và nhà đầu tư không nắm quyền kiểm soát trực tiếp tài sản crypto cơ sở.

Những yếu tố này khiến ETF staking phù hợp hơn với chiến lược phân bổ dài hạn, thay vì công cụ đầu cơ ngắn hạn.

Triển vọng: staking trở thành cầu nối thực sự giữa TradFi và DeFi

Bước sang năm 2026, thị trường kỳ vọng các ETF staking sẽ mở rộng sang những blockchain proof-of-stake khác như Avalanche hay Cardano, trong bối cảnh khối lượng giao dịch crypto ETF được dự báo tăng thêm khoảng 37% so với năm 2025.

Xu hướng dịch chuyển của dòng tiền tổ chức từ Bitcoin sang Ethereum và Solana staking cho thấy staking đang dần trở thành “ngôn ngữ chung” giữa TradFi và DeFi. Không còn là hoạt động kỹ thuật dành riêng cho người dùng crypto thuần túy, staking đang được tái định nghĩa như một sản phẩm tài chính tạo thu nhập, có thể tích hợp vào danh mục đầu tư truyền thống.

Dù vậy, con đường phía trước vẫn phụ thuộc lớn vào ổn định vĩ mô và nhất quán chính sách. ETF staking có thể là cầu nối, nhưng việc bắc cầu nhanh hay chậm sẽ do regulator quyết định. Với nhà đầu tư, đây là giai đoạn cần theo dõi sát hơn là chạy theo kỳ vọng, bởi staking – dù đã “TradFi hóa” – vẫn mang bản chất rủi ro của thị trường crypto.