Đề xuất thử nghiệm trả lương bằng tiền điện tử, liệu có khả thi?

Trong bối cảnh chuyển đổi số đang định hình lại thị trường lao động toàn cầu, việc trả lương bằng tài sản mã hóa đang trở thành một chủ đề nóng. Tại Hội thảo quốc tế "Khung pháp lý và chính sách thúc đẩy phát triển việc làm thỏa đáng tại Việt Nam trong bối cảnh chuyển đổi số" do Trường Đại học Luật TP.HCM phối hợp với Tổ chức Friedrich-Ebert-Stiftung (FES) tổ chức ngày 26/11, các chuyên gia đã đưa ra những khuyến nghị táo bạo, trong đó nổi bật là đề xuất thí điểm thử nghiệm áp dụng việc trả lương bằng tài sản số.

Từ lý thuyết đến thực tiễn

Hội thảo, được khai mạc bởi TS. Lê Trường Sơn – Hiệu trưởng Trường Đại học Luật TP.HCM, đã quy tụ các nhà khoa học, chuyên gia về luật lao động, chính sách công và phát triển nguồn nhân lực. Mục tiêu chính là chia sẻ kinh nghiệm quốc tế trong việc thiết kế khung pháp lý bảo vệ người lao động trong nền kinh tế số, đồng thời đưa ra khuyến nghị thúc đẩy thị trường lao động bền vững, linh hoạt và công bằng.

PGS-TS Nguyễn Hữu Chí từ Trường Đại học Luật Hà Nội đã trình bày tham luận sâu sắc về "Khung pháp lý phát triển việc làm trong bối cảnh chuyển đổi số". Theo ông, khung pháp lý này được định nghĩa là tổng thể các quy phạm pháp luật, cơ chế, chính sách và thiết chế pháp lý do Nhà nước ban hành hoặc thừa nhận nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh từ việc tạo việc làm, duy trì và phát triển thị trường lao động gắn với công nghệ số. Mục tiêu cốt lõi là bảo đảm quyền làm việc, việc làm bền vững và thích ứng cho cả người lao động lẫn người sử dụng lao động.

Ông Chí nhấn mạnh nhu cầu hoàn thiện thể chế pháp lý về chuyển đổi số, đặc biệt là sớm ban hành Luật Chuyển đổi số (hiện đang dự thảo) để tạo cơ sở pháp lý chính danh cho các quan hệ lao động trong kỷ nguyên số. Ngoài ra, cần nâng cao năng lực của cơ quan nhà nước và các chủ thể liên quan trong phát triển việc làm số.

Đề xuất trả lương bằng tiền điện tử

Điểm nhấn trong tham luận của PGS-TS Chí là gợi ý mạnh dạn thí điểm mô hình chính sách, khung pháp lý thử nghiệm có kiểm soát (sandbox), đặc biệt sau khi Luật Công nghiệp công nghệ số năm 2025 được ban hành. Dưới góc độ lao động, ông đề xuất áp dụng sandbox thông qua việc trả lương bằng tài sản mã hóa. Trên thực thế một số người lao động trong lĩnh vực Web3 đã thực hiện khi làm việc cho các công ty quốc tế trong ngành.

Hiện nay, Bộ luật Lao động quy định tiền lương phải trả bằng đồng Việt Nam, chỉ ngoại lệ với USD trong một số trường hợp. Tuy nhiên, PGS-TS Chí cho rằng, trong bối cảnh chuyển đổi số, hoàn toàn có thể cho phép thí điểm trả lương bằng tài sản mã hóa để đánh giá tác động của chính sách lên thị trường. “Đây sẽ là cơ sở khoa học để áp dụng rộng rãi, giúp Việt Nam thích ứng nhanh chóng với nền kinh tế số”, ông nhấn mạnh.

Đọc thêm: Thái Lan tham vọng với chính sách miễn thuế hoàn toàn cho crypto

Kinh nghiệm từ quốc tế

Việt Nam không phải là quốc gia duy nhất đối mặt với thách thức này. Trên thế giới, một số nước đã đi trước trong việc tích hợp tiền điện tử vào hệ thống lương thưởng, tạo tiền lệ quý giá cho các đề xuất như sandbox.

Tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), từ năm 2025, chính phủ đã tích hợp tiền điện tử vào các giao dịch hàng ngày, bao gồm cả việc trả lương qua hệ thống Wage Protection System. Điều này cho phép người lao động nhận một phần thu nhập bằng crypto, giúp đa dạng hóa tài sản và giảm rủi ro biến động tiền tệ truyền thống. UAE đang dẫn đầu khu vực Trung Đông trong việc biến Dubai thành “thành phố crypto” toàn cầu.

Brazil cũng đang tiến bộ nhanh chóng với dự luật PL 957/2025, cho phép nhân viên nhận một phần lương bằng tiền điện tử. Điều này phản ánh sự bùng nổ của fintech tại quốc gia Nam Mỹ, nơi hơn 10% lực lượng lao động trẻ đã quen thuộc với blockchain.

Ở Đức, Tòa án Lao động Liên bang đã phán quyết năm 2025 rằng việc thỏa thuận trả một phần lương bằng crypto là hợp pháp, miễn là đảm bảo tính minh bạch và bảo vệ quyền lợi người lao động. Quyết định này mở đường cho các công ty công nghệ Đức sử dụng Bitcoin hoặc Ethereum như một phần thưởng hiệu suất.

El Salvador và Cộng hòa Trung Phi là hai quốc gia công nhận Bitcoin làm tiền tệ hợp pháp từ năm 2021 và 2022, cho phép trả lương hoàn toàn bằng crypto mà không cần chuyển đổi. Điều này đã thu hút đầu tư nước ngoài và tạo việc làm trong lĩnh vực blockchain, dù vẫn tồn tại thách thức về biến động giá.

Đọc thêm: Nhà đầu tư bán tháo, El Salvador tranh thủ ‘bắt đáy’ Bitcoin

Lương số có thực sự khả thi ở Việt Nam?

Việc thanh toán lương bằng tiền điện tử vẫn là một viễn cảnh khá xa vời, nhất là khi nước ta chưa phải quốc gia dẫn đầu trên thế giới trong lĩnh vực tiền điện tử như Mỹ, Ấn Độ hay UAE. Việc thanh toán lương bằng tiền điện tử tại Việt Nam sẽ gặp nhiều vấn đề. Thứ nhất, điều này sẽ chỉ phù hợp với nhóm người trẻ có hiểu biết về công nghệ blockchain, trong khi người lao động lớn tuổi sẽ rất khó để thành thục trước sự thay đổi này.

Thứ hai, Việt Nam chưa có một stablecoin được neo với Việt Nam đồng và được phát hành bởi Ngân hàng Nhà nước, nên việc trả lương bằng tiền điện tử gần như chưa thể thực hiện trong ngắn hạn.

Thêm vào đó, độ phổ cập tiền điện tử chưa quá lớn. Nước ta vào năm 2024 mới chỉ có khoảng 17% dân số tiếp cận tài sản này. Do đó, việc triển khai lương số có thể phù hợp trong môi trường thử nghiệm với nhóm người trẻ, nhưng để áp dụng ở quy mô toàn dân có lẽ vẫn là điều khó có thể xảy ra trong tương lai.