Tổng nợ liên bang của Mỹ hiện đã chạm mốc 38,15 nghìn tỷ USD. Điều khiến các nhà hoạch định chính sách, giới doanh nghiệp và giới đầu tư lo lắng không chỉ là con số tuyệt đối, mà là tỷ lệ nợ/GDP, đã xấp xỉ 120%, phản ánh khả năng chính phủ có thể thuyết phục thị trường rằng họ đủ năng lực trả nợ dài hạn.
Để giảm tỷ lệ này, Mỹ chỉ có hai lựa chọn: tăng GDP hoặc thu hẹp nợ. Với lựa chọn thứ hai, cắt giảm chi tiêu công là phương án quen thuộc. Chính quyền Trump từng thử áp dụng điều này thông qua Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE) do Elon Musk đứng đầu, tuyên bố tiết kiệm được 214 tỷ USD.
Con số này thấp hơn rất nhiều so với các hứa hẹn ban đầu, và thực tế chỉ như “muối bỏ bể” so với mức thâm hụt khổng lồ của Mỹ. Tuy vậy, nó cho thấy Washington đang dành sự chú ý lớn hơn cho vấn đề nợ.
Đối với giới đầu tư, đây sẽ tiếp tục là chủ đề trọng tâm trong thời gian tới.
Theo báo cáo triển vọng năm 2026 của JPMorgan Private Bank, bộ phận phục vụ khách hàng siêu giàu, nhà đầu tư cần lưu ý 3 xu hướng lớn: định vị lại danh mục cho kỷ nguyên AI, thích nghi với thế giới phân mảnh thay vì toàn cầu hóa, và chuẩn bị cho sự dịch chuyển mang tính cấu trúc của lạm phát.
Và chính xu hướng lạm phát mới này mở ra câu chuyện nợ công của Mỹ.
“Ép” lạm phát cao để giảm gánh nợ?
JPMorgan nhận định: “Một số nhà đầu tư cảnh báo Mỹ có thể đối mặt khủng hoảng nợ. Ở kịch bản cực đoan nhất, Bộ Tài chính mở thầu trái phiếu mà không ai mặn mà mua. Chúng tôi cho rằng rủi ro có thể tinh vi hơn: thay vì lợi suất tăng vọt, các nhà hoạch định chính sách có thể chủ động chấp nhận tăng trưởng nóng và lạm phát cao hơn, khiến lãi suất thực giảm và gánh nợ thu hẹp dần theo thời gian”.
Điểm nghẽn lớn của kế hoạch này là việc “chấp nhận lạm phát cao”. Về nguyên tắc, đây là nhiệm vụ của Ủy ban Thị trường Mở của Fed (FOMC), cơ quan được giao giữ lạm phát quanh mức 2%. Dù FOMC có thể buộc phải nhìn rộng hơn nếu khủng hoảng nợ đe dọa mục tiêu việc làm và ổn định giá, họ sẽ không dễ dàng thay đổi chỉ vì áp lực chính trị.
Cơ chế này, dùng tăng trưởng danh nghĩa mạnh và lãi suất thực thấp để “làm mòn” giá trị thực của nợ, được gọi là “kìm nén tài chính” (financial repression). Tuy nhiên, hệ quả của việc duy trì lãi suất thấp kéo dài có thể gây méo mó ở nhiều lĩnh vực kinh tế. Chẳng hạn, giai đoạn lãi suất thấp hậu khủng hoảng tài chính được cho là một trong những nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng nhà ở Mỹ hiện nay.
Theo JPMorgan, để triển khai chiến lược này có thể cần đến những bước đi mang tính “nắn dòng” hơn: “Các nhà hoạch định chính sách có thể làm xói mòn mức độ độc lập của Fed và thúc đẩy một môi trường tăng trưởng danh nghĩa mạnh hơn, đặc trưng bởi lạm phát cao và, ít nhất trong ngắn hạn, lãi suất thực thấp”.
“Trò chơi con gà”: Chính quyền nào cũng né cắt giảm
Trong nhiều năm, các chuyên gia mô tả bài toán nợ Mỹ như một “trò chơi con gà”, khi mỗi chính quyền đều tránh các quyết định khó khăn về cắt giảm chi tiêu hoặc tăng thu để đẩy bài toán sang người kế nhiệm.
Với dân số già hóa nhanh, việc cắt giảm chi tiêu xã hội hoặc y tế gần như là “tự sát chính trị”. Tương tự, tăng thuế luôn là cách chắc chắn gây mất thiện cảm cử tri.
JPMorgan lưu ý: “Tỷ lệ thu thuế/GDP của Mỹ hiện nằm ở nhóm thấp nhất trong OECD, tức Mỹ có khả năng tăng thu, nếu có ý chí chính trị. Tương tự, cắt giảm tốc độ tăng chi tiêu cho các chương trình bắt buộc như An sinh Xã hội hay Medicare có thể giúp ‘bẻ cong đường cong nợ’. Nhưng hầu hết các lựa chọn đó đều rất khó chấp nhận về mặt chính trị".
Dù vậy, chính quyền Trump đã đưa ra một số đề xuất gây chú ý. Một trong số đó là chương trình visa “gold card”, dự kiến có thể huy động tới 50.000 tỷ USD nếu bán với giá 5 triệu USD/thẻ cho những cá nhân muốn trở thành công dân Mỹ. Song Mỹ vốn đã là nơi sinh sống của phần lớn triệu phú toàn cầu, do đó thị trường cho loại visa này có thể rất hạn chế.
Một nguồn thu khác là thuế quan, vốn đạt mức kỷ lục 31 tỷ USD trong tháng 8. Tranh cãi hiện tại là liệu người tiêu dùng Mỹ có phải gánh chi phí này, hay doanh nghiệp nước ngoài mới là bên chịu trận. Việc chính phủ đóng cửa khiến dữ liệu mới bị trì hoãn, chưa thể đánh giá tác động lạm phát từ các mức thuế này.
Nhà đầu tư vẫn “mua đều”, nhưng nỗi lo dài hạn không nhỏ
Tín hiệu tích cực là giới đầu tư hiện vẫn sẵn sàng tài trợ nợ cho chính phủ Mỹ. Lợi suất trái phiếu 30 năm đang ở mức 4,7%, gần bằng thời điểm đầu năm 2025, cho thấy thị trường chưa yêu cầu mức bù rủi ro cao hơn.
JPMorgan cho biết: “Nhu cầu đối với trái phiếu Kho bạc Mỹ hiện gấp 2,6 lần lượng phát hành. Tuy nhiên, tỷ lệ nợ/GDP gần 120% vẫn là điều khiến đa số nhà đầu tư và nhà kinh tế lo ngại. Giải quyết bài toán này sẽ vô cùng khó khăn”.
Theo Fortune
