Vitalik Buterin vừa kêu gọi cộng đồng Ethereum cân nhắc các biện pháp bảo vệ tính trung lập của blockchain này, viện dẫn việc phụ thuộc quá nhiều vào một số ít block builder có thể khiến blockchain dễ bị tổn thương trước nguy cơ kiểm duyệt trong tương lai.
Ông đã phác thảo ba bước để hạn chế áp lực tập trung hóa, bao gồm: nâng cấp mempool công khai để ngăn tình trạng nghẽn giao dịch, phát triển hệ thống xây dựng khối phân tán, và tạo ra các kênh dự phòng để đảm bảo giao dịch luôn được đưa vào khối.
Cơ chế FOCIL mới cho Ethereum
Đề xuất quan trọng nhất của Vitalik là Fork-Choice Enforced Inclusion Lists - Danh sách bao gồm bắt buộc theo lựa chọn nhánh (FOCIL), trong đó: “Thay vì chọn một người đề xuất cho mỗi slot, chúng ta chọn 17 người đề xuất, trong đó một người có đặc quyền ‘đi cuối’ để sắp xếp thứ tự giao dịch.”
Theo đó, người đề xuất chính vẫn quyết định thứ tự giao dịch, nhưng 16 người đề xuất phụ sẽ chọn ra các giao dịch bắt buộc phải xuất hiện trong block. Khác với người đề xuất chính, những người tham gia phụ này không cần gánh khối lượng tính toán nặng nề của việc sản xuất toàn bộ block. Trách nhiệm nhẹ hơn khiến vai trò này dễ được áp dụng rộng rãi trong cộng đồng validator.
Vitalik lập luận rằng những cải tiến này sẽ đảm bảo không có nhóm nhỏ validator nào có thể nắm quyền phủ quyết đối với việc đưa giao dịch lên blockchain. Thiết kế này có thể mở rộng sang ví smart contract và các giao thức bảo mật, giúp giảm sự phụ thuộc vào các trung gian tập trung.
“Mục tiêu là ngăn chặn một nhóm thiểu số block builder trở thành ‘tập đoàn độc quyền’ nắm quyền phủ quyết việc đưa giao dịch vào block.”
Đọc thêm: Vitalik trở thành tỷ phú tự thân năm 31 tuổi nhờ nắm giữ ETH
Tranh cãi về rủi ro thực thi của FOCIL
Đề xuất của Vitalik đã vấp phải ý kiến phản đối từ nhà phát triển Ethereum Ameen Soleimani. Ông cảnh báo FOCIL có thể gây hậu quả pháp lý nghiêm trọng cho các validator chịu sự điều chỉnh của luật pháp Mỹ.
The case against FOCIL (which I learned about today):
— Ameen Soleimani (@ameensol) August 22, 2025
ETH devs, I love you. You mean well. But when you create an EIP to solve the problem of "filtering out transactions with sanctioned addresses" and your solution is "to allow validators to impose constraints on builders by… pic.twitter.com/O2FfaGO5L9
Soleimani ví dụ về trường hợp Tornado Cash, khi gần 90% validator từng tránh xử lý giao dịch liên quan đến giao thức này. Dù việc loại trừ khiến thời gian xác nhận tăng từ 15 giây lên hơn 2 phút, nhưng giao dịch vẫn được hoàn tất nhờ các validator khác. Theo ông, đây là “giải pháp cân bằng” để tránh trách nhiệm pháp lý trong khi vẫn đảm bảo xử lý cuối cùng.
Theo Soleimani, FOCIL sẽ thay đổi hoàn toàn cuộc chơi khi bắt buộc các validator chấp nhận các giao dịch xử lý các giao dịch bị gắn cờ, khiến họ có thể đối mặt với truy tố.
Ông cho rằng điều này có thể khiến người tham gia đối mặt với nguy cơ truy tố. Các cơ quan quản lý Mỹ có thể nhắm vào validator, attester, hoặc thậm chí là các nhà phát triển đã thiết kế hệ thống buộc phải đưa những giao dịch đó vào.
“Nếu tôi là chính phủ Mỹ, tôi sẽ ủng hộ FOCIL. Điều đó đồng nghĩa tôi có thể truy tố bất kỳ validator nào trên đất Mỹ, tịch thu ETH của họ vì vi phạm lệnh trừng phạt,” Soleimani cảnh báo.
Ngoài ra, ông cho rằng tòa án khó phân biệt giữa người đề xuất chính và phụ, khiến tất cả đều có nguy cơ bị xử lý. Soleimani cũng nghi ngờ tính bền vững lâu dài của FOCIL, vì nó dựa trên sự “thiện chí” của validator mà không có cơ chế khuyến khích hoặc biện pháp giảm thiểu rủi ro.
Đề xuất của Vitalik Buterin là nỗ lực táo bạo nhằm bảo vệ Ethereum trước nguy cơ kiểm duyệt và sự tập trung quyền lực vào tay một nhóm nhỏ block builder. Tuy vậy, nó cũng đặt ra nhiều thách thức về pháp lý và thực tiễn, đặc biệt trong bối cảnh các cơ quan quản lý Mỹ đang xiết chặt các hành động kiểm soát blockchain với các validator tại nước nay.
Hiện tại, FOCIL vẫn đang trong giai đoạn thảo luận và chưa có quyết định cuối cùng về việc triển khai trên mạng Ethereum.
Đọc thêm: Quỹ ETF Ethereum tại Mỹ nắm giữ hơn 5% nguồn cung ETH
